قوانین خانواده در استرالیا و ایران تفاوت‌های اساسی و بنیادینی دارند که مهاجران ایرانی باید حتماً از آن‌ها آگاه باشند تا بتوانند در موقعیت‌های حقوقی مربوط به ازدواج، طلاق، حضانت فرزند و تقسیم اموال تصمیمات درستی بگیرند. در ادامه این تفاوت‌ها را در چند بخش توضیح می‌دهم و سپس نکات مهمی که ایرانی‌های مهاجر باید بدانند را مطرح می‌کنم:
تفاوت‌های قانون خانواده در استرالیا و ایران:
قوانین خانواده و طلاق در استرالیا تفاوت‌های متعددی با ایران دارند که اساسی‌ترین تفاوت‌ها را می‌تواند به این چند دسته تقسیم کرد:
۱. نظام حقوقی و منبع قانون
- ایران:
قوانین خانواده مبتنی بر فقه شیعه و قانون مدنی ایران هستند. حقوق مرد و زن در ازدواج، طلاق، حضانت، مهریه و نفقه نابرابر است و در بسیاری از موارد، مرد اولویت یا حق انحصاری دارد. - استرالیا:
قوانین خانواده بر پایه نظام حقوقی سکولار و برابری حقوقی زن و مرد است. قانون اصلی، قانون خانواده استرالیا (Family Law Act 1975) می‌باشد که برای همه شهروندان صرف‌نظر از دین و قومیت، یکسان اجرا می‌شود.
۲. ازدواج و طلاق
- ایران:
طلاق به خواست مرد ساده‌تر است، و زن تنها در شرایط خاص (مثلاً اثبات عسر و حرج) می‌تواند تقاضای طلاق بدهد. ازدواج دوم برای مرد با شرایطی ممکن است و مهریه جایگاه مهمی دارد. - استرالیا:
نظام طلاق بر مبنای «no-fault divorce» است، یعنی تنها شرط لازم، پایان یافتن رابطه زناشویی و جدایی حداقل ۱۲ ماهه است. هیچ‌کس نیاز به اثبات تقصیر طرف مقابل ندارد.
۳. حضانت و سرپرستی فرزندان
- ایران:
حضانت فرزندان معمولاً تا سن معینی (۷ سال برای مادر در مورد فرزند پسر) به مادر داده می‌شود، اما در نهایت پدر ولی قهری است. زنان پس از طلاق ممکن است حق حضانت را از دست بدهند. - استرالیا:
اصل اساسی «بهترین منافع کودک» است. دادگاه‌ها معمولاً حضانت مشترک یا تقسیم‌شده را ترجیح می‌دهند، و جنسیت والد یا سن کودک عامل تعیین‌کننده نیست.
۴. تقسیم اموال و دارایی‌ها
- ایران:
به‌جز مهریه و نفقه، نظام مشخصی برای تقسیم اموال بین زن و شوهر وجود ندارد و زن ممکن است سهمی از اموال شوهر نداشته باشد مگر در شرایط خاص. - استرالیا:
قانون، دارایی‌ها و بدهی‌های زوجین را به شکل منصفانه و بدون توجه به نام صاحب دارایی بین آن‌ها تقسیم می‌کند. حتی دارایی‌هایی که پیش از ازدواج به دست آمده‌اند، می‌توانند در تقسیم لحاظ شوند.
۵. نقش دین در قوانین خانواده
- ایران:
دین نقش محوری دارد و تمام احکام خانواده بر پایه شریعت اسلام تنظیم شده‌اند. - استرالیا:
دین در تصمیمات دادگاه‌های خانواده نقش ندارد مگر در مواردی که به‌طور مستقیم بر رفاه کودک یا حقوق طرفین اثر بگذارد.
نکات مهم برای ایرانی‌های مهاجر به استرالیا:
۱. ثبت ازدواج در استرالیا
ازدواج یا طلاق ایرانی در استرالیا باید ثبت رسمی شود تا در حقوق خانواده استرالیا معتبر باشد. برخی زوج‌ها باید مجدداً در استرالیا ازدواج مدنی کنند.
۲. مهریه در استرالیا
در صورت وقوع طلاق در استرالیا، باید بدانند که مهریه در قوانین استرالیا به رسمیت شناخته نمی‌شود. بنابراین، اگر کسی می‌خواهد مهریه را مطالبه کند، باید از طریق دادگاه ایران اقدام کند.
۳. طلاق در ایران
افرادی که از ایران طلاق گرفته‌اند، باید طلاق خود را در استرالیا نیز ثبت کنند تا از نظر قانونی آزاد به ازدواج دوباره باشند.
۴. حضانت در استرالیا
اگر فرزندی دارند و قصد جدایی دارند، باید بدانند که حضانت در استرالیا به نفع کودک تنظیم می‌شود، نه یکی از والدین به‌طور پیش‌فرض.